Puls, czyli inaczej tętno jest najczęściej wyczuwalnym, falistym ruchem naczyń krwionośnych tętniczych. Jest ono ściśle zależne od skurczów mięśnia sercowego oraz stopnia elastyczności naczyń. Podaje się go w wartościach liczbowych określających skurcze serca w jednostce czasu. Na przykład tętno 66 uderzeń na minutę to wartość parametru w stanie spoczynkowym u wielu ludzi. Puls może powiedzieć wiele o stanie zdrowia i kondycji osoby. W jaki sposób właściwie należy wykonywać pomiar tętna, jakie są wartości prawidłowe i od czego zależą? Co należy do przyczyn zmian tego podstawowego parametru życiowego?
Jak można wykonywać pomiar tętna?
Badanie tętna wykonuje się na tętnicach powierzchniowych, znajdując wyczuwalne miejsce pulsowania i zliczając liczbę pulsów na jednostkę czasu. By dobrze określić tętno, konieczny jest zegarek, aby precyzyjnie odmierzyć czas pomiaru. Może trwać on odpowiednio krócej niż minutę, na przykład, jeżeli zliczymy 11 uderzeń, mierząc tętno przez 10 sekund, to w wyniku otrzymamy tętno 66 uderzeń na minutę. Do sprawdzania wysokości tętna służą również liczne przyrządy, które mogą pomóc w bardziej precyzyjny i ciągły sposób określić jego wartości. Według zaleceń Europejskiej Rady Resuscytacji tętno powinno być mierzone na tętnicach szyjnych, zwłaszcza w sytuacjach, gdy dochodzi do konieczności resuscytacji.
Urządzenia sprawdzające tętno
Ręczny pomiar tętna z użyciem zegarka narażony jest na błędy. Jeżeli do treningu czy monitorowania stanu zdrowia konieczne jest częste określanie wartości pulsu, warto posiadać odpowiednie urządzenie mogące wykonywać taki pomiar. Mogą one dodatkowo weryfikować miarowość, wypełnienie czy inne parametry tętna. Ciśnieniomierze przy okazji pomiaru ciśnienia krwi badają również wysokość tętna. Na rynku dostępnych jest jednak wiele urządzeń, najczęściej dedykowanych sportowcom, które badają puls. Od prostych pulsometrów nadgarstkowych bądź z opaską napiersiową, poprzez smartwatche z funkcją pomiaru tętna, na specjalistycznych urządzeniach do różnych zastosowań kończąc.
Czy tętno 66 uderzeń na minutę jest idealne?
Prawidłowa częstotliwość uderzeń serca zależy od wielu czynników i nie można w prosty sposób stwierdzić, jakie tętno jest idealne. Istnieją tabele określające przedziały prawidłowych wartości pulsu w stanie spoczynku czy granicznych wysiłkowych. Są one zależne od płci, wieku oraz kondycji fizycznej, ale tak naprawdę wpływ na te parametry może mieć jeszcze wiele innych czynników. Dlatego tętno 66 uderzeń serca na minutę może być dla niektórych wartością prawidłową, a dla innych już nie. Jest ona jednak w zakresie 60-100 uderzeń na minutę uznawanych za najbardziej ogólny, właściwy zakres tętna.
Przyczyny zmiany wysokości tętna
Na wysokość tętna ma wpływ wiele czynników. Może być ono mierzone w spoczynku, kiedy wartości są zasadniczo niższe, jak i podczas wysiłku fizycznego, który zwiększa częstotliwość bicia serca. Wyższe tętno występuje u niemowląt i małych dzieci, by w wieku dorosłym się stabilizować i obniżać nieco na starość. Tętno 66 może być dla niemowlęcia zdecydowanie zbyt niskie. Oprócz tego tętno może ulec podwyższeniu podczas przeżywania silnych emocji, czy też po spożyciu niektórych substancji, na przykład kofeiny. Zaburzenia wysokości czy innych parametrów tętna mogą być objawem chorób układu krwionośnego.